Zgodnie z art. 25 ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji prowadzący instalację, któremu przyznano uprawnienia do emisji CO2, uiszcza opłatę w wysokości równej iloczynowi liczby uprawnień do emisji przyznanych na pierwszy rok okresu rozliczeniowego i, obowiązującej w roku poprzednim, jednostkowej stawki opłaty za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza. Opłata jest płatna w dwóch ratach.
Wywołuje to znaczne wątpliwości w zakresie potrącalności tego kosztu podatkowego w świetle art. 15 ust. 4 i art. 15 ust. 4(d) ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Także interpretacje służb skarbowych, czy wskazana opłata jest kosztem pośrednim czy bezpośrednim, są rozbieżne. Poniżej garść wskazówek na powyższy temat.
Charakter opłaty za wydanie uprawnień do emisji
Zgodnie z art. 25 ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. Nr 281, poz. 2784 dalej: ustawa o handlu emisjami) sposób i terminy uiszczenia opłaty za przyznanie uprawnień są następujące:
1. 50 % opłaty w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie rozporządzenia Rady Ministrów o przyjęciu krajowego planu odpowiedniego systemu handlu uprawnieniami do emisji,
2. pozostałe 50 % opłaty w terminie 7 miesięcy od dnia wejścia w życie ww. rozporządzenia.
Dla ułatwienia poniżej przytaczamy dosłownie brzmienie wskazanego przepisu.
„Art. 25 Prowadzący instalację, któremu przyznano uprawnienia do emisji, uiszcza opłatę w wysokości równej iloczynowi liczby uprawnień do emisji przyznanych na pierwszy rok okresu rozliczeniowego i, obowiązującej w roku poprzednim, jednostkowej stawki opłaty za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, dotyczącej substancji objętej uprawnieniem do emisji, pomnożonej przez tysiąc. Jednostkowej stawki opłaty nie mnoży się przez tysiąc w przypadku gdy dotyczy ona dwutlenku węgla (CO2) i metanu (CH4).
2. Prowadzący instalację, który uiścił opłatę, o której mowa w ust. 1, nie ponosi, w pierwszym roku okresu rozliczeniowego, opłat za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, o których mowa w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, za wprowadzanie do powietrza substancji, na których emisję uzyskał uprawnienia do emisji, z tym że jest obowiązany zgodnie z przepisem art. 286 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, do złożenia marszałkowi województwa i wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska wykazu zawierającego informacje i dane o wprowadzonych do powietrza ilościach substancji.
3. Prowadzący instalację jest obowiązany uiścić:
1) 50 % kwoty opłaty, o której mowa w ust. 1, w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie:
a) rozporządzenia, o którym mowa w art. 18 ust. 2 - w przypadku gazów cieplarnianych,
b) rozporządzenia, o którym mowa w art. 19 - w przypadku substancji objętych krajowym systemem handlu uprawnieniami do emisji;
2) 50 % kwoty opłaty, o której mowa w ust. 1, w terminie 7 miesięcy od dnia wejścia w życie:
a) rozporządzenia, o którym mowa w art. 18 ust. 2 - w przypadku gazów cieplarnianych,
b) rozporządzenia, o którym mowa w art. 19 - w przypadku substancji objętych krajowym systemem handlu uprawnieniami do emisji.
4. Do ponoszenia opłaty, o której mowa w ust. 1, stosuje się przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926, z późn. zm. ), z tym że uprawnienia organów podatkowych przysługują organowi właściwemu do wydania zezwolenia.
5. Opłatę, o której mowa w ust. 1, wnosi się na wyodrębniony rachunek bankowy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.”
Mając na uwadze także art. 22 ww. ustawy (zgodnie z którym uprawnienia do emisji przyznawane są prowadzącemu dla każdej instalacji objętej systemem na okres rozliczeniowy, z podziałem na poszczególne lata tego okresu), można wskazać na następujące cechy wskazanej opłaty:
1) obligatoryjność (przyznanie przedmiotowych uprawnień następuje z mocy prawa),
2) jednorazowość świadczenia,
3) określona co do wysokości w stałej kwocie,
4) stanowi koszt ponoszony wyłącznie w związku z przyznaniem uprawnień do emisji,
5) wysokość jest z góry określona na podstawie wskazanych parametrów, nie jest natomiast w żaden sposób związana z ilością faktycznie wyemitowanych do powietrza gazów (substancji) w którymkolwiek z lat okresu rozliczeniowego,
6) opłata ta nie jest również uzależniona od długości okresu rozliczeniowego, tj. od ilości lat objętych danym okresem rozliczeniowym,
7) brak charakteru sankcyjnego opłaty.
W świetle orzecznictwa podatkowego co do zasady nie budził wątpliwości związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy poniesioną opłatą a przychodami operatora instalacji.
Problematyczne było jedynie zaewidencjonowanie wydatku w czasie.