Słownik rynku energii
Zastosowanie wodoru w energetyce
- Kategoria: Słownik rynku energii
Planowane działania legislacyjne w celu promocji wodoru jako narzędzia polityki dekarbonizacyjnej określone są w Uchwale Nr 149 Rady Ministrów z dnia 2 listopada 2021 r. w sprawie przyjęcia „Polskiej strategii wodorowej do roku 2030 z perspektywą do 2040”.
|
4 kwietnia 2024 Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2024/873 z dnia 30 stycznia 2024 r. zmieniające rozporządzenie delegowane (UE) 2019/331 w odniesieniu do przejściowych zasad dotyczących zharmonizowanego przydziału bezpłatnych uprawnień do emisji w całej Unii opublikowane w Dz.U. UE. Wodór uwzględniono (z wyjątkami) we wskaźnikach emisyjności z Sekcji 2 Załącznika I do Rozporządzenia.
17 sierpnia 2023 |
Dokument identyfikuje wcześniejsze braki i rekomenduje w szczególności następujące działania w zakresie poszczególnych ustaw:
1. Ustawa – Prawo energetyczne - Ustawa nie definiuje pojęcia wodoru i nie jest jasne, czy może on być uznany za paliwo gazowe. Na podstawie obecnego brzmienia przepisów można domniemywać, że prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie przesyłu wodoru siecią gazową wymaga koncesji. Ustawa wymaga również zmiany definicji magazynu energii. Brak jednoznacznego określenia, czy wodór podlega zasadom wynikającym z ustawy, w tym przede wszystkim zasadzie rozdziału działalności dystrybucyjnej od wytwórczej i sprzedaży energii do odbiorców końcowych.
Rekomendowane działania:
- wprowadzenie pojęcia wodoru do ustawy,
- do czasu odpowiedniego rozwoju rynku rekomenduje się brak obowiązku koncesyjnego – nowelizacja art. 32 [Rodzaje działalności wymagające uzyskania koncesji],
- uregulowanie roli wodoru jako magazynu energii,
- określenie zasad funkcjonowania rynku wodoru i korzystania z infrastruktury gazowej, do czasu odpowiedniego rozwoju rynku rekomenduje się niewprowadzanie zasady rozdziału własnościowego.
2. Ustawa o elektromobilności i paliwach alternatywnych Brak określenia warunków tec hnicznych (użytkowania) dla stacji tankowania wodorem.
Rekomendowane działania: wprowadzenie odpowiednich przepisów do ustawy, które umożliwią wydanie aktów wykonawczych określających warunki techniczne.
3. Ustawa o odnawialnych źródłach energii - ustawa nie definiuje ani nie obejmuje regulacji dotyczących wodoru. Brak regulacji dotyczących instalacji do wytwarzania wodoru z OZE.
Rekomendowane działania: wprowadzenie ułatwień regulacy jnych, implementacja dyrektywy RED II w zakresie gwarancji pochodzenia, określenie mechanizmów wsparcia produkcji wodoru z OZE.
|
|
Linki 4. Ustawa o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji - ustawa przewiduje produkcję w drodze ogniw paliwowych oraz paliwa gazowe. Wodór nieuwzględniony w regulacji jako paliwo.
Rekomendowane działania: wprowadzenie definicji wodoru – na zasadzie odniesienia do ustawy – Prawo energetyczne, wprowadzenie m.in. ułatwień regulacyjnych dla nowych małych jednostek kogeneracji wykorzystujących wodór.
W dokumencie rekomendowano przyjęcie powyższych regulacji nie w formie nowelizacji, a przez wprowadzenie ustawy – Prawo wodorowe, która kompleksowo i w jednym miejscu ureguluje działanie rynku wodoru.
Ustawa z 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw
Projekt ustawy z maja 2023 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw, stosownie do RED II, rozszerza możliwość wydania gwarancji pochodzenia na takie rodzaje i nośniki energii, jak: biometan, ciepło albo chłód, wodór odnawialny, biogaz albo biogaz rolniczy.
Wprowadzono także zmianę w definicji instalacji odnawialnego źródła energii poprzez uwzględnienie możliwości jej połączenia z instalacją magazynową w rozumieniu art. 3 pkt 10a ustawy – Prawo energetyczne, wykorzystywaną do magazynowania wodoru odnawialnego. W nowelizowanych przepisach przyjęto, że w pojęciu wytwarzania wodoru odnawialnego, mieści się także jego uzyskiwanie w procesie elektrolizy.
Rozwiązania ujęte w ww. projekcie zostały przyjęte ustawą z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw.
Wydawanie gwarancji pochodzenia dla wodoru odnawialnego, który nie został wprowadzony do sieci
W związku z rozszerzeniem obszaru funkcjonowania gwarancji pochodzenia na dodatkowe rodzaje lub nośniki energii, m.in. wodór odnawialny, umożliwiono wydawanie gwarancji pochodzenia wytwórcom dostarczającym energię za pomocą linii bezpośredniej w rozumieniu art. 3 pkt 11f ustawy – Prawo energetyczne.
Ponadto uregulowano przypadek, gdy wprowadzenie energii elektrycznej następuje w momencie dostarczenia wprost do instalacji odnawialnego źródła energii wytwarzającej wodór odnawialny - w sytuacji, w której wytwórca posiada instalację odnawialnego źródła energii, która produkuje energię elektryczną, a także posiada bezpośrednio przyłączoną do niej instalację wytwarzającą wodór odnawialny z tej energii elektrycznej z zastosowaniem procesu elektrolizy. Jeżeli ta instalacja OZE wytwarzająca energię elektryczną nie jest podłączona do sieci przesyłowej lub dystrybucyjnej oraz nie korzysta z linii bezpośredniej, przepisy ustawy uniemożliwiłyby jej uzyskanie gwarancji pochodzenia, co w następstwie doprowadzałoby do sytuacji, w której pochodny nośnik energii, jakim jest wodór odnawialny, nie mógłby poświadczyć odbiorcy końcowemu wartości środowiskowych wynikających zjego wyprodukowania.
W związku z rozszerzeniem obszaru funkcjonowania gwarancji pochodzenia na dodatkowe rodzaje lub nośniki energii uwzględniono również charakterystykę wodoru odnawialnego, który może być transportowany zaraz po wytworzeniu – za pomocą m.in. transportu kołowego lub kolejowego. Nieuregulowanie tej kwestii w przepisach ustawowych stanowiłoby istotne wyłączenie dla tych technologii ze względu na fakt, że wodór odnawialny na obecnym etapie rozwoju rynku w dużej mierze będzie transportowany poza siecią gazową.
Wydawanie gwarancji pochodzenia dla konwersji energetycznej z udziałem wodoru odnawialnego
W związku z rozszerzeniem obszaru funkcjonowania gwarancji pochodzenia m.in. na wodór odnawialny założono, iż przepisy ustawowe powinny w sposób wyczerpujący wskazać możliwości wydania gwarancji pochodzenia w sytuacji, kiedy dochodzi do konwersji energetycznej. Zasadniczo gwarancja pochodzenia poświadcza odbiorcy końcowemu wartości środowiskowe wynikające przede wszystkim z faktu, że energia została wytworzona z odnawialnych źródeł energii w instalacjach odnawialnego źródła energii, tym niemniej należy uwzględnić fakt, iż energia ta może podlegać kilku procesom technologicznym, skutkiem czego będzie powstanie nowego rodzaju lub nośnika energii. W każdym przypadku ważne jest, aby odbiorca końcowy miał pewność, że na każdym etapie procesu technologicznego, który skutkował powstaniem nowego rodzaju lub nośnika energii, energia ta była energią ze źródeł odnawialnych wytworzoną w instalacji odnawialnego źródła energii.
Dlatego też nowelizacja dodaje obowiązek wydania gwarancji pochodzenia na każdy rodzaj lub nośnik energii będący obecnym w każdym etapie konwersji energetycznej (dla pierwotnych oraz pochodnych rodzajów lub nośników energii). Kwestia właściwego zaadresowania konwersji energetycznej jest kluczowa z perspektywy uzgodnienia polskiego prawodawstwa z normą CEN – EN 16325, a co za tym idzie członkostwa w AiB.
Ponadto uregulowano szczególną sytuację, w której wytwórca energii z OZE dokonuje sam procesu konwersji energetycznej. Przypadek taki może nastąpić kiedy wytwórca posiada zarówno instalację OZE (np. instalację wiatrową), która wytwarza energię elektryczną, jak i również instalację, która dokonuje procesu konwersji energii (np. instalację wyposażoną w elektrolizer, który za pomocą procesów technologicznych konwertuje energię elektryczną w wodór odnawialny). W takim przypadku wytwórca najpierw składa wniosek o wydanie gwarancji pochodzenia na energię elektryczną wyprodukowaną z instalacji wiatrowej i umarza „na siebie” gwarancje pochodzenia w celu dokonania konwersji, a następnie składa wniosek o wydanie gwarancji pochodzenia wodoru odnawialnego, dołączając informacje o gwarancji pochodzenia wydanej dla pierwotnego rodzaju lub nośnika energii. Nowelizacja zakłada, iż wytwórca zawsze musi poświadczyć gwarancją pochodzenia, że pierwotny rodzaj lub nośnik energii był wyprodukowany z instalacji odnawialnego źródła energii. Konsekwencją tego jest potrzeba umorzenia gwarancji pochodzenia wydanej na cele konwersji energetycznej „na siebie”. W ten sposób wykazuje się, że dana ilość energii została wytworzona wyłącznie w celu dokonania konwersji i z punktu widzenia systemu gwarancji pochodzenia nie może ona zostać zużyta na inne potrzeby.
Wsparcie infrastrukturalne
8 kwietnia 2024 r. w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej opublikowano Rozporządzenie delegowane Komisji 2024/1041 dotyczące unijnej listy (szóstej już):
- projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania - PCI (kluczowe projekty infrastruktury energetycznej, które mają na celu dokończenie budowy europejskiego wewnętrznego rynku energii, a także wspomagają osiągnięcie unijnych celów polityki klimatycznej) oraz
- projektów będących przedmiotem wzajemnego zainteresowania - PMI (realizowanych pomiędzy UE a państwami trzecimi).
W Rozporządzeniu delegowanym, wydanym na podstawie Rozporządzenia (EU) 2022/869 Parlamentu Europejskiego i Rady (TEN-E), znaczący udział mają projekty z wykorzystaniem wodoru: elektrolizery, gazociągi, korytarze wodorowe, magazyny.
Dla Projektów PCI i PMI przewidziano wsparcie m.in. w postaci uproszczonej procedury wydawania pozwoleń czy otrzymania dofinansowania w ramach instrumentu „Łącząc Europę”.