Nowa ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych definitywnie kończy byt prawny chybionych regulacji z dotychczasowych artykułów 28 oraz 47 ustawy z dnia 22 grudnia 2004 r. o handlu uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz.U. Nr 281, poz. 2784 ze zm.).
Mianem bankingu uprawnień do emisji zwykło określać się mechanizm, w którym uczestnicy systemu handlu uprawnieniami do emisji mają możliwość wymiany uprawnień z poprzedniego okresu rozliczeniowego na uprawnienia, które mogą służyć do rozliczeń w następnych okresach rozliczeniowych. Najbliższa taka perspektywa to rok 2013, gdzie uprawnienia z drugiego okresu rozliczeniowego (2008 – 2012) będą zamieniane na uprawnienia z okresu trzeciego (2013 – 2020).
O chybionych obostrzeniach i wymogach z art. 28 i 47 dotychczasowej ustawy była mowa na tym portalu wielokrotnie, nie ma potrzeby ich tutaj powtarzać. Istotne jest, iż art. 11 ust. 2 nowej ustawy stanowi, iż niewykorzystane w danym okresie rozliczeniowym uprawnienia do emisji znajdujące się na rachunkach w krajowym rejestrze są zastępowane odpowiednią liczbą uprawnień do emisji ważnych w kolejnym okresie rozliczeniowym.
Ponadto ust. 1 tego przepisu jasno stwierdza, iż uprawnienia do emisji niewykorzystane w danym roku okresu rozliczeniowego zachowują ważność w kolejnych latach tego okresu.
Przypomnijmy poniżej brzmienie przepisów art. 28, 29 i 47 „starej” ustawy o handlu emisjami, które właśnie odchodzą do historii:
“Art. 28. 1. Nie przenosi się uprawnień do emisji między okresami rozliczeniowymi, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Jeżeli prowadzący instalację, dla której były przyznane uprawnienia do emisji, na koniec okresu rozliczeniowego posiada niewykorzystane uprawnienia do emisji, za zgodą organu właściwego do wydania zezwolenia i po zasięgnięciu opinii Krajowego Administratora może je przenieść w całości albo w części na następny okres rozliczeniowy.
3. W przypadku nieuzyskania zgody, o której mowa w ust. 2, niewykorzystane uprawnienia do emisji ulegają umorzeniu.
Art. 29. 1. Minister właściwy do spraw środowiska, kierując się potrzebą zapewnienia efektywnego działania instalacji, określi, w drodze rozporządzenia, warunki przenoszenia przez prowadzącego instalację uprawnień do emisji na następny okres rozliczeniowy.
2. Minister właściwy do spraw środowiska, kierując się potrzebą zapewnienia efektywnego działania instalacji, może określić, w drodze rozporządzenia, warunki przenoszenia przez prowadzącego instalację uprawnień do emisji na następne lata okresu rozliczeniowego”.
“Art. 47. 1. Jeżeli z rocznego raportu wynika, że emisja rzeczywista była większa niż emisja wynikająca z liczby posiadanych uprawnień do emisji na dzień 31 grudnia danego roku, na wniosek prowadzącego instalację, organ właściwy do wydania zezwolenia, po zasięgnięciu opinii Krajowego Administratora, może wyrazić zgodę na pokrycie tej różnicy uprawnieniami do emisji przyznanymi wnioskodawcy na następny rok okresu rozliczeniowego.
2. Warunkiem wyrażenia zgody, o której mowa w ust. 1, jest zobowiązanie się prowadzącego instalację do odpowiedniego zmniejszenia emisji lub do zakupu uprawnień do emisji w następnym roku okresu rozliczeniowego.
3. Do czasu wywiązania się prowadzącego instalację z zobowiązania, o którym mowa w ust. 2, nie może on sprzedać uprawnień do emisji przyznanych mu na następny rok okresu rozliczeniowego.
4. Jeżeli prowadzący instalację nie uzyskał zgody, o której mowa w ust. 1, lub nie wywiązał się z zobowiązania, o którym mowa w ust. 2, nie może sprzedać uprawnień do emisji przyznanych mu na następny rok okresu rozliczeniowego do czasu uiszczenia kary pieniężnej, o której mowa w art. 50 ust. 1”.
Dodatkowe wymogi, obostrzenia i procedury przewidziane w tych przepisach pozostawały w rażącej sprzeczności z postanowieniami dyrektywy i jednocześnie utrudniały podmiotom krajowym konkurowanie – na gruncie możliwości elastycznego zarządzania emisjami - z przemysłem unijnym. Rozporządzenia przewidziane w art. 29 ust. 1 i 2 oczywiście nie zostały wydane, trudno zresztą wyobrazić sobie, jakie szczegółowe warunki Minister Środowiska mógłby tam zamieścić.
Gwoli precyzji: do tytułu niniejszych uwag – czyli przenoszenia uprawnień do emisji na następny okres rozliczeniowy odnosi się art. 28 oraz art. 29 ust. 1 „starej” ustawy, natomiast art. 47 dotyczy tzw. borrowingu czyli pokrycia emisji uprawnieniami do emisji przyznanymi wnioskodawcy na następny rok okresu rozliczeniowego.
Art. 29 ust. 2 „starej” ustawy (przewidujący dla Ministra Środowiska delegację do określenia, w drodze rozporządzenia, „warunków przenoszenia przez prowadzącego instalację uprawnień do emisji na następne lata okresu rozliczeniowego”) to było kompletne już kuriozum. O jakim przenoszeniu (i ich warunkach) pomiędzy poszczególnymi latami okresu rozliczeniowego mogła tu być mowa? Jedyne możliwe wytłumaczenie to okoliczność, iż „stara” ustawa regulowała łącznie system krajowy i system wspólnotowy, i z tego, niepotrzebnego zresztą, połączenia wychodziły takie lapsusy.
Na szczęście wszystkie te chybione i szkodliwe regulacje będą wkrótce (z dniem wejścia w życie nowej ustawy) już historią.
Regulacje nowej ustawy odnośnie bankingu uprawnień do emisji w pełni odpowiadają – wreszcie - zasadom przyjętym w dyrektywach unijnych.
Powołanie się na możliwość przeniesienia uprawnień do emisji na następny okres rozliczeniowy (w rozumieniu wyżej wymienionym) występuje w następujących unijnych aktach prawnych oraz towarzyszących dokumentach legislacyjnych:
1) Commission Staff Working Document Impact Assessment, Accompanying document to the Commission Regulation on the timing, administration and other aspects of auctioning of greenhouse gas emission allowances pursuant to Article 10(4) of Directive 2003/87/EC, 08.02.2010 SEC(2010) dwukrotnie na stronie 26 oraz na stronie 39,
2) pkt 20 preambuły rozporządzenia o auctioningu (Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1031/2010 z dnia 12 listopada 2010 r. w sprawie harmonogramu, kwestii administracyjnych oraz pozostałych aspektów sprzedaży na aukcji uprawnień do emisji gazów cieplarnianych na mocy dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającej system handlu przydziałami emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie (Dz.U. UE L Nr 302 s. 1),
3) art. 59 ust. 1 Rozporządzenia Komisji Europejskiej nr 994/2008 z dnia 8 października 2008 r. w sprawie znormalizowanego i zabezpieczonego systemu rejestrów zgodnie z dyrektywą 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz decyzją nr 280/2004/WE Parlamentu Europejskiego i Rady ((Dz.U. UE L Nr 271 s. 3),
4) artykuł 57 Rozporządzenia Komisji Europejskiej nr 920/2010 z dnia 7 października 2010 r. w sprawie standaryzowanego i zabezpieczonego systemu rejestrów na mocy dyrektywy 2003/87/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz decyzji nr 280/2004/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. UE L Nr 270 s. 1),
5) Implementation of the Emission Trading System under the Directive 2003/87/CE, Assessment of any allowances to be auctioned prior to 2013 pursuant article 10(1) of the Auctioning Regulation, DG CLIMA Discussion paper for the Stakeholder meeting of 13 December 2010 - str. 1 przypis 2.
Tak więc kwestia przenoszenia (banking) EUA nie powinna dłużej wywoływać wątpliwości. Nie dotyczy to oczywiście przeniesienia uprawnień z I okresu rozliczeniowego (2005- 2007) na II gdzie banking nie był dozwolony.
Dodatkowo art. 93 ust. 2 ustawy przewiduje, iż decyzje wydane na podstawie art. 47 dotychczasowej ustawy (czyli dotyczące borrowingu), przed dniem wejścia w życie ustawy wygasają, a wszczęte postępowania umarza się. Tak więc decyzje te będą wycofane z obrotu prawnego. Nowa ustawa nic nie mówi w tym zakresie o decyzjach wydanych na podstawie art. 29 „starej” ustawy (o zgodzie organu na przeniesienie uprawnień na następny okres rozliczeniowy - banking) – czyżby żadne takie decyzje jeszcze nie zostały wydane?
Powyższe uwagi nie dotyczą przenoszenia CER i ERU, bowiem tu obowiązują szczególne wymogi, tryby i terminy – patrz wymagania z art. 11a dyrektywy 2003/87/WE.