Dokument konsultacyjny Komisji Europejskiej w sprawie nadzoru nad rynkiem uprawnień do emisji (na spotkanie z uczestnikami rynku przewidziane na dzień 4 maja 2011 r.) rozważa skutki ewentualnego zakwalifikowania uprawnień do emisji jako instrumentu finansowego w rozumieniu dyrektywy MiFID. Taka kwalifikacja spotkała się jednak ze zdecydowanym sprzeciwem uczestników niedawno zakończonych konsultacji dotyczących przeglądu tej dyrektywy.
Generalizując można stwierdzić, iż handel spot uprawnieniami do emisji CO2 (EUA ale temat dotyczy także CER i ERU) jest wyłączony z zakresu dyrektywy 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie rynków instrumentów finansowych (MiFID), dyrektywa ta dotyczy jednakże instrumentów pochodnych opartych o instrument bazowy w postaci uprawnień do emisji.
21 grudnia 2010 r. Komisja Europejska opublikowała komunikat w sprawie nadzoru nad rynkiem uprawnień do emisji w Europejskim Systemie Handlu Emisjami (http://ec.europa.eu/clima/news/docs/communication_en.pdf), w którym rozpoczęła dyskusję z uczestnikami rynku na temat, czy uprawnienia do emisji powinny być zakwalifikowane jako instrument finansowy do celów MiFID. Wątek ten jest kontynuowany w Dokumencie konsultacyjnym Komisji Europejskiej na spotkanie uczestników Europejskiego Programu Zmian Klimatu (European Climate Change Programme ECCP) w sprawie nadzoru nad rynkiem uprawnień do emisji, przewidziane na dzień 4 maja 2011 r. (http://ec.europa.eu/clima/news/docs/discussion_paper_en.pdf - w dalszej części powoływany jako: „Dokument konsultacyjny”).
Równocześnie odbyły się niedawno zakończone konsultacje z uczestnikami rynku w sprawie przeglądu dyrektywy MiFID (http://ec.europa.eu/internal_market/consultations/2010/mifid_en.htm). Dotyczyły one szerokiego spektrum zagadnień, wśród których Komisja postawiła także to: „Jaka jest Twoja opinia w sprawie, czy należy zakwalifikować uprawnienia do emisji jako instrument finansowy”. Propozycja legislacyjna Komisji w sprawie przeglądu dyrektywy MiFID spodziewana jest w najbliższym czasie.
Należy na wstępie nadmienić, iż rozważana w Dokumencie konsultacyjnym koncepcja polegałaby na rozszerzeniu zakresu ustawodawstwa dotyczącego rynków finansowych na segment spot rynku uprawnień do emisji. Nastąpiłoby to poprzez zakwalifikowanie w dyrektywie MiFID uprawnień do emisji jako instrumentów finansowych (tj. poprzez wpisanie ich jako nowego typu instrumentu finansowego w Załączniku I Sekcji C tej dyrektywy). W Polsce wymagana byłaby zmiana ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.
Wydaje się, iż omawiana koncepcja spotkała się z raczej chłodnym przyjęciem rynku. Poniżej dokonuję przeglądu stanowisk na wskazany temat, wyrażonych przez niektórych – wg mojej opinii w pewnym stopniu reprezentatywnych - uczestników (odpowiedzi, które wpłynęły we wspomnianych konsultacjach dyrektywy MiFID, jest znacznie więcej i zreferowanie wszystkich przekracza ramy i cele niniejszych rozważań).
Organizacja EURELECTRIC wskazuje na liczne powody, dla których uprawnienia do emisji nie powinny być zaliczone do instrumentów finansowych. Należą tu:
1) z technicznego punktu widzenia uprawnienia do emisji:
- nie przyznają roszczeń finansowych w stosunku do publicznego emitenta tych uprawnień;
- nie stanowią tytułu do udziału w kapitale (z prawami głosu) ani tytułu do instrumentów dłużnych;
- nie stanowią kontraktów forward;
2) uprawnienia do emisji służą celom zwalczania zmian klimatu i zostały zaprojektowane dla przemysłowych uczestników rynku. Nie służą jako produkt inwestycyjny,
3) zaklasyfikowanie uprawnień do emisji jako instrumentu finansowego skutkowałoby:
- powstaniem prawnych obowiązków zgodności z dyrektywą MiFID i MAD (co nie byłoby w każdym przypadku właściwe i wymagałoby wprowadzenia szczegółowych wyjątków);
- niektóre prawne wymogi byłyby nadmiernie uciążliwe, szczególnie dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz małej elektroenergetyki;
4) zaklasyfikowanie uprawnień do emisji jako instrumentu finansowego skutkowałoby przekwalifikowaniem wg standardu IFRS 9.