EMIR

Kompresja portfela to instrument ograniczania ryzyka polegający na całkowitym lub częściowym wygaszeniu kontraktów pochodnych zgłoszonych przez dwie lub więcej stron do tego procesu i zastąpieniu wygaszonych kontraktów pochodnych innym kontraktem pochodnym, którego nominalna wartość jest mniejsza niż łączna wartość nominalna kontraktów wygaszonych.

W praktyce kompresja portfela często będzie polegać na połączeniu otwartych pozycji klienta, w szczególności na zamknięciu wielu pozycji otwartych na instrumencie pochodnym opartym o ten sam instrument bazowy a następnie otwarciu jednego kontraktu pochodnego w nominale netto pozycji sprzed kompresji.

Tak więc znaczenie ekonomiczne kompresji portfela polega na redukcji wartości nominalnej obowiązującego kontraktu pochodnego poprzez eliminację transakcji równoważnych lub transakcji, które nie wpływają na ryzyko portfela danego dealera.

W wyniku kompresji portfela mogą zatem zostać zawarte nowe kontrakty zastępcze, np. w przypadku, gdy kontrakt pochodny jest zastąpiony nowym, mniejszym derywatem pozwalającym na usunięcie pozostałej ekspozycji.

O skali wykorzystania kompresji portfela w obrocie gospodarczym świadczą dane ISDA (ISDA Year-End 2012 Market Analysis) gdzie np. za rok 2012 48,7 tryliona dolarów wartości nominalnej kontraktów pochodnych zawartych na rynku OTC (poza rynkiem regulowanym) zostało wygaszone za pomocą tego instrumentu (z tego 44,7 tryliona dotyczyło derywatów na stopę procentową – IRD). W okresie pięcioletnim ogólna wartość kontraktów pochodnych na rynku OTC wygaszonych za pomocą kompresji portfela to 214,3 tryliona dolarów (wartość nominalna).

Regulacyjne Standardy Techniczne do Rozporządzenia EMIR wymagają aby kontrahenci finansowi oraz kontrahenci niefinansowi posiadający co najmniej 500 obowiązujących, zawartych z innych kontrahentem kontraktów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, które nie są rozliczane centralnie, posiadali procedury dotyczące sprawdzania regularnie, a co najmniej dwa razy w roku, możliwości dokonania kompresji portfela w celu zmniejszenia ich ryzyka kredytowego kontrahenta i procedury dotyczące przeprowadzania takiej kompresji portfela.

Dodatkowo wg EMIR kontrahenci finansowi i kontrahenci niefinansowi muszą być w stanie przedstawić odpowiedniemu właściwemu organowi racjonalne wyjaśnienia swojej oceny, zgodnie z którą nie należy przeprowadzać kompresji portfela.

Dopuszczalność nieprzeprowadzania kompresji portfela

Sposób sformułowania tekstu legislacyjnego wskazuje, iż wymagania EMIR w zakresie kompresji portfela zostały określone w sposób elastyczny i ograniczono je do wymogu posiadania odpowiedniej procedury oraz dokumentacji uzasadniającej w sposób „racjonalny" ewentualne nieprowadzenie kompresji (ang. „reasonable and valid explanation").

Okolicznościami, które mogą być powoływane jako „racjonalne uzasadnienie" to np.:

- portfel ma kierunkowy charakter, który nie pozwala na jego kompresję,

- wielostronne usługi kompresji nie są dostępne na danym rynku dla odpowiednich produktów lub dla odpowiednich uczestników rynku a kompresja na bazie bilateralnej nie jest wykonalna,

- kompresja wpłynęłaby w istotny negatywny sposób na wewnętrzne procesy zarządzania ryzykiem lub stosowane procedury księgowe.

Wg ESMA kompresja portfela nie stanowi przeszkody dla potrącenia należności z kontrahentem innym niż strona początkowej transakcji.

Transakcje z kontrahentami z krajów spoza UE

Omawiane wymagania obowiązują w przypadku, gdy co najmniej jedną stroną kontraktu pochodnego jest kontrahent z Unii Europejskiej.

Tak więc, w sytuacji, gdy kontrahent z Unii Europejskiej zawiera transakcję z podmiotem z kraju trzeciego, kontrahent z Unii Europejskiej jest zobowiązany zapewnić, aby wymagania EMIR dotyczące kompresji były spełnione dla odpowiedniego portfela, nawet jeżeli kontrahent z kraju trzeciego nie podlega EMIR.

Natomiast w przypadku, gdy podmiot z kraju trzeciego pochodzi z jurysdykcji, dla której Komisja Europejska przyjęła odpowiedni akt implementujący na podstawie art. 13 EMIR, strony kontraktu pochodnego mogą stosować ekwiwalentne do EMIR przepisy kraju trzeciego.

Wymagania EMIR w zakresie kompresji portfela stosuje się do kontraktów pochodnych obowiązujących od dnia 15 września 2013 r. (data wejścia w życie Regulacyjnych Standardów Technicznych Rozporządzenia EMIR).

Kompresja portfela wg MiFIR

Projekt MiFIR udziela umocowania Komisji Europejskiej do określenia w drodze aktów delegowanych wymaganych elementów kompresji portfela.

Ponadto transakcje podlegające kompresji nie będą przedmiotem wprowadzanego przez MiFIR obowiązku obrotu na rynku regulowanym, alternatywnym lub tzw. OTF.

Firmy inwestycyjne przeprowadzające kompresję nie będą podlegać w tym zakresie wynikającym z Dyrektywy MiFID obowiązkom najlepszego wykonania (best execution) i przejrzystości (transparency).

Uwagi końcowe

Chociaż kompresja portfela może być postrzegana jako mechanizm kontroli ryzyka systemowego poprzez redukcję ilości obowiązujących kontraktów pochodnych, zarówno na poziomie indywidualnych portfeli, jako w skali makro, wpływ tego procesu na ryzyko kredytowe kontrahenta związane z danym portfelem, jest ograniczone.

Warto także zauważyć, iż mimo, że kompresja portfeli redukuje wielkość rynku derywatów, wzrastający udział clearingu na rynku OTC kontraktów pochodnych (częściowo na skutek implementacji EMIR) wywołuje efekt przeciwny podwójnego liczenia transakcji podlegających clearingowi (w przypadku clearingu jedna dwustronna transakcja przekształca się w dwie transakcje centralnie rozliczone, co podwaja wartość nominalną).

: Kategoria: EMIR; Data utworzenia: 02 marzec 2014; Data zmiany: 05 marzec 2014

Wymagania dotyczące potwierdzeń kontraktów stosownie do EMIR

Artykuł 15 Rozporządzenia Nr 149/2013

Kontrahenci finansowi i kontrahenci niefinansowi, którzy zawierają pomiędzy sobą kontrakty pochodne będące przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, uzgadniają wcześniej szczegółowe procedury i procesy dotyczące:

a) identyfikowania, rejestrowania i monitorowania sporów dotyczących uznania lub wyceny kontraktu oraz wymiany zabezpieczeń pomiędzy kontrahentami. Procedury te przewidują co najmniej rejestrowanie czasu, przez jaki spór pozostaje nierozstrzygnięty, kontrahenta będącego stroną sporu i spornej kwoty;

b) szybkiego rozstrzygania sporów i specjalnej ścieżki postępowania w przypadku sporów, które nie zostaną rozstrzygnięte w ciągu pięciu dni roboczych.

Kontrahenci finansowi zgłaszają właściwemu organowi wyznaczonemu zgodnie z art. 48 dyrektywy 2004/39/WE wszelkie spory pomiędzy kontrahentami dotyczące kontraktu pochodnego będącego przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, jego wyceny lub wymiany zabezpieczenia, których kwota lub wartość przewyższa 15 mln EUR i które pozostają nierozstrzygnięte przez co najmniej 15 dni roboczych.

: Kategoria: EMIR; Data utworzenia: 23 luty 2014; Data zmiany: 13 kwiecień 2014

Uzgadnianie portfeli jest techniką ograniczania ryzyka kontraktów pochodnych, która polega na zapewnieniu aby księgi i rejestry handlowe stron takiego kontraktu były okresowo synchronizowane a skutki zdarzeń handlowych dotyczących takiego kontraktu, jak nowacje i inne zmiany były dokładnie odzwierciedlone.

Rozporządzenie Delegowane Komisji (UE) Nr 149/2013 z dnia 19 grudnia 2012 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących pośrednich uzgodnień rozliczeniowych, obowiązku rozliczania, rejestru publicznego, dostępu do systemu obrotu, kontrahentów niefinansowych, technik ograniczania ryzyka związanego z kontraktami pochodnymi będącymi przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, które nie są rozliczane przez kontrahenta centralnego (Dz.U. UE L 52, 23.2.2013, s. 11) wymaga aby strony kontraktu pochodnego będącego przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym (zarówno kontrahenci finansowi, jak i niefinansowi) uzgodniły ze swoimi partnerami handlowymi procedury przeprowadzania takiej operacji.

Artykuł 13 Rozporządzenia 149/2013

Uzgadnianie portfeli

1. Finansowi i niefinansowi kontrahenci będący stronami kontraktu pochodnego będącego przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym dochodzą z każdym ze swoich kontrahentów, do porozumienia, w formie pisemnej lub za pomocą równoważnych środków elektronicznych, w sprawie uzgodnień dotyczących uzgadniania portfeli. Porozumienie takie należy osiągnąć przed zawarciem kontraktu pochodnego będącego przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym.

2. Uzgadnianie portfeli jest przeprowadzane pomiędzy stronami kontraktów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym lub przez wykwalifikowaną osobę trzecią, która została należycie upoważniona do wykonywania tego zadania przez kontrahenta. Uzgadnianie portfeli obejmuje najważniejsze warunki transakcji, które identyfikują każdy poszczególny kontrakt pochodny będący przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, i obejmuje co najmniej wycenę przypisaną każdemu kontraktowi zgodnie z art. 11 ust. 2 rozporządzenia (UE) nr 648/2012.

3. W celu wczesnego zidentyfikowania wszelkich rozbieżności dotyczących istotnych warunków kontraktu pochodnego będącego przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, w tym jego wyceny, uzgodnienia portfeli dokonuje się:

a) w przypadku kontrahenta finansowego lub kontrahenta niefinansowego, o którym mowa w art. 10 rozporządzenia (UE) nr 648/2012:

(i) każdego dnia roboczego, w którym kontrahenci posiadają co najmniej 500 obowiązujących wzajemnych kontraktów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym;

(ii) raz na tydzień, gdy w dowolnym momencie w ciągu tego tygodnia kontrahenci posiadali od 51 do 499 obowiązujących wzajemnych kontraktów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym;

(iii) raz na kwartał, gdy w dowolnym momencie w ciągu tego kwartału kontrahenci posiadali nie więcej niż 50 obowiązujących wzajemnych kontraktów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym;

b) w przypadku kontrahenta niefinansowego innego niż określony w art. 10 rozporządzenia (UE) nr 648/2012:

(i) raz na kwartał, gdy w dowolnym momencie w ciągu tego kwartału kontrahenci posiadali ponad 100 obowiązujących wzajemnych kontraktów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym;

(ii) raz na rok, gdy kontrahenci posiadają nie więcej niż 100 obowiązujących wzajemnych kontraktów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym.

Stosownie do Rozporządzenie 149/2013 porozumienie w tej sprawie musi być osiągnięte przed zawarciem kontraktu pochodnego, co stanowi specyficzną cechę architektury EMIR (przykładowo reguły CFTC obowiązujące w USA nie stawiają wymogu dotyczącego terminu takiego uzgodnienia).

Cel i przedmiot uzgadniania portfeli

Głównym celem uzgodnień portfeli derywatów jest identyfikacja na wczesnym etapie ewentualnych rozbieżności pomiędzy stronami w określeniu istotnych warunków kontraktów pochodnych zawartych na rynku OTC, włączając w to ich wycenę (wg rynku (mark-to-market) lub modelu (mark-to-model)).

Uzgodnienie portfeli musi obejmować kluczowe warunki handlowe, które identyfikują każdy kontrakt pochodny zawarty poza rynkiem regulowanym a w szczególności:

1) wycenę kontraktu zgodnie z art. 11 ust. 2 EMIR,

2) datę obowiązywania,

3) datę zapadalności,

4) datę płatności i datę rozliczenia,

5) nominalną wartość kontraktu,

6) walutę kontraktu,

7) instrument bazowy,

8) pozycje stron,

9) definicję "dnia roboczego",

10) odpowiednie stałe lub zmienne stopy procentowe kontraktu pochodnego OTC,

11) ewentualne inne elementy niezbędne do identyfikacji kontraktu pochodnego jak przewidziano w art. 13 Rozporządzenia 149/2013.

Praktycznymi narzędziami uzgadniania portfeli stosownie do wymagań EMIR są np. alternatywne protokoły umowy ramowej: "Exchange of Portfolio Data" i "One-Way Delivery of Portfolio Data".

Protokoły różnią się przede wszystkim poziomem wymaganej od stron kontraktu aktywności, gdzie wg pierwszego scenariusza obie strony inicjują procedurę, natomiast wg drugiego tylko jedna.

Terminy uzgodnień portfeli

Rozporządzenie 149/2013 określa minimalne terminy (częstotliwości) uzgodnień portfeli. Zależą one od statusu kontrahenta (kontrahent finansowy lub niefinansowy) oraz liczby kontraktów pochodnych zawartych pomiędzy stronami poza rynkiem regulowanym (szczegóły ramka obok).

Jako praktyczny efekt nowych wymagań wprowadzonych przez EMIR firmy zmuszone będą skrupulatnie liczyć zawarte pomiędzy nimi i obowiązujące kontrakty pochodne aby nie pominąć odpowiednich progów dotyczących uzgadniania portfeli.

Warto zauważyć również, iż w przeciwieństwie do wcześniejszej wersji projektu Rozporządzenia 149/2013, ostateczny tekst tego aktu prawnego wymaga aby pomiar liczby kontraktów był dokonywany "w dowolnym momencie" w trakcie, odpowiednio, tygodnia, kwartału etc.

Ta zmiana eliminuje wcześniejsze wątpliwości, kiedy i jak często należy dokonywać pomiaru wielkości portfolio.

Mając na uwadze, jak wskazano powyżej, iż częstotliwość uzgodnień portfolio zależy od statusu kontrahenta (finansowy, niefinansowy, ten drugi powyżej lub poniżej progu clearingu) oraz liczby kontraktów obowiązujących pomiędzy danymi stronami, nietrudno zauważyć, oba z powyższych elementów są zmienne w czasie, co może również w konsekwencji modyfikować obowiązującą strony częstotliwość uzgodnień portfolio.

W tym kontekście europejska agencja ESMA wyjaśniła, iż częstotliwość, z jaką strony powinny weryfikować swój status oraz liczbę obowiązujących kontraktów dla celów ustalenia zakresu omawianych obowiązków podlega ocenie przy każdej wymaganej dacie uzgodnień portfolio.

Odpowiedzialność za uzgadnianie portfela

W przypadku, gdy jedna ze stron kontraktu pochodnego nie przekaże danych niezbędnych do uzgodnienia portfela, może powstać kwestia zakresu jej odpowiedzialności w tym zakresie. Sytuacja ta może dotyczyć zwłaszcza małych podmiotów mających charakter kontrahentów niefinansowych lecz warto zauważyć, iż definicje kontrahenta finansowego oraz kontrahenta niefinansowego na podstawie EMIR są ograniczone do podmiotów z UE i dlatego, jak się wydaje, nie obejmują transakcji pomiędzy podmiotami z UE z jednej strony oraz spoza UE z drugiej.

W tym kontekście powstaje ryzyko dla strony pochodzącej z Unii Europejskiej, że jej kontrahent spoza Unii odmówi współpracy w zakresie uzgadniania portfolio w terminach zakreślonych przez EMIR.

Podobne trudności mogą powstawać w relacjach np. z osobami fizycznymi.

Z uwagi na powyższe zwrócono uwagę na instytucję tzw. " potwierdzenia negatywnego".

Zastosowanie trybu „potwierdzenie negatywnego" (negative affirmation) oznaczałoby, iż w sytuacjach, gdy strona nie dokona wyraźnego potwierdzenia portfEla w wymaganym terminie oznaczałoby to, iż zgodziła się ona z danymi przesłanymi przez kontrahenta w celu uzgodnienia.

Podstawą do uzgodnienia portfEla w trybie negatywnego potwierdzenia byłaby odpowiednia umowa pomiędzy stronami.

Europejska Agencja ESMA wskazała, iż taka potwierdzenie portfEla w omawianym trybie jest możliwe pod warunkiem uprzedniego uzgodnienia pomiędzy stronami.

Powyższe stanowisko ESMA może mieć istotne znaczenie dla firm które nie są w stanie skłonić swoich kontrahentów do aktywnej współpracy w celu uzgodnienia portfela w wymaganych terminach, tak jak tego wymaga EMIR.

Jednakże podmioty regulowane powinny być przygotowane aby były w stanie wykazać organowi regulacyjnemu w razie potrzeby, iż bezskutecznie podjęły w dobrej wierze komercyjnie uzasadnione działania w celu pozyskania aktywnego współdziałania swoich kontrahentów w odniesieniu do wymaganego EMIR potwierdzania portfela.

Początkowa data obowiązywania wymogów uzgadniania portfela

Wymagania EMIR w zakresie uzgodnień portfela stosuje się do obowiązujących kontraktów pochodnych.

Powyższe oznacza, iż wymagania EMIR dotyczące uzgodnień portfela mają zastosowanie do kontraktów pochodnych obowiązujących od dnia wejścia w życie Rozporządzenia Nr 149/2013 tj. 15 września 2013 r.

Tak więc dla stron, które zobowiązane są przeprowadzać uzgodnienia portflea w cyklach rocznych, pierwsze uzgodnienie powinno być przeprowadzone w terminie jednego roku od dnia wejścia w życie Rozporządzenia Nr 149/2013 tj. do dnia 15 marca 2014 r.

Outsourcing

Biorąc pod uwagę kwestie praktyczne, gdy pomiędzy kontrahentami niefinansowymi obowiązuje 100 lub mniej kontraktów pochodnych, wymagana częstotliwość uzgodnień portfela to tylko jeden raz na rok, co nie wydaje się być zbytnio uciążliwe lub zakłócające procesy biznesowe.

Wymóg uprzedniego uzgodnienia pomiędzy stronami kontraktu pochodnego procedur, na podstawie których portfolio będzie uzgadniane, również w praktyce nie stanowi żadnej trudności. Ponadto jeżeli kontrahenci zdecydują się zlecić usługę uzgadniania portfela zewnętrznemu usługodawcy, wprowadzone przez EMIR nowe wymagania w zakresie uzgodnień portfolio nie będą pociągać za sobą zbytnich, dodatkowych obciążeń po stronie niefinansowych uczestników rynku.

Należy jednak pamiętać, iż w przypadku wspomnianego outsourcingu takiego procesu, strony kontraktu pochodnego pozostają publiczno-prawnie odpowiedzialne za jego poprawność i zgodność z EMIR.

: Kategoria: EMIR; Data utworzenia: 23 luty 2014; Data zmiany: 13 kwiecień 2014

“Potwierdzenie” kontraktu w rozumieniu EMIR oznacza dokumentację zgody kontrahentów na wszystkie warunki kontraktu pochodnego będącego przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym (artykuł 1 lit. c Rozporządzenia Delegowanego Komisji (UE) Nr 149/2013 z dnia 19 grudnia 2012 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących pośrednich uzgodnień rozliczeniowych, obowiązku rozliczania, rejestru publicznego, dostępu do systemu obrotu, kontrahentów niefinansowych, technik ograniczania ryzyka związanego z kontraktami pochodnymi będącymi przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, które nie są rozliczane przez kontrahenta centralnego (Dz.U. UE L 52, 23.2.2013, s. 11).

Potwierdzenie to może nastąpić w formie umowy zawieranej drogą elektroniczną lub dokumentu podpisanego przez obu kontrahentów.

Rozporządzenie Nr 149/2013 podkreśla, iż „niezwykle ważne jest, aby kontrahenci potwierdzali warunki swoich transakcji jak najszybciej po zawarciu transakcji, zwłaszcza w przypadku gdy transakcja jest zawierana lub przetwarzana elektronicznie, w celu zapewnienia obustronnego porozumienia i pewności prawa w zakresie warunków transakcji”.

Specjalne instrumenty w celu wywiązania się z obowiązku terminowego potwierdzania swoich kontraktów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym mogą być konieczne w szczególności u kontrahentów zawierających niestandardowe lub złożone kontrakty pochodne.

Wymagania dotyczące potwierdzeń kontraktów stosownie do EMIR

Artykuł 12

Potwierdzenie w odpowiednim czasie

1. Kontrakt pochodny będący przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym zawarty pomiędzy kontrahentami finansowymi lub kontrahentami niefinansowymi, o których mowa w art. 10 rozporządzenia (UE) nr 648/2012, który nie jest rozliczany przez CCP, musi zostać potwierdzony, w miarę możliwości drogą elektroniczną, w możliwie najkrótszym terminie, a najpóźniej:

a) w przypadku swapów ryzyka kredytowego i swapów stóp procentowych zawartych do dnia 28 lutego 2014 r. włącznie – do końca drugiego dnia roboczego po dniu zawarcia kontraktu pochodnego będącego przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym;

b) w przypadku swapów ryzyka kredytowego i swapów stóp procentowych zawartych po dniu 28 lutego 2014 r. – do końca pierwszego dnia roboczego po dniu zawarcia kontraktu pochodnego będącego przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym;

c) w przypadku swapów akcyjnych, walutowych, towarowych i wszelkich innych kontraktów pochodnych niewymienionych w lit. a), zawartych do dnia 31 sierpnia 2013 r. włącznie – do końca trzeciego dnia roboczego po dniu zawarcia kontraktu pochodnego;

d) w przypadku swapów akcyjnych, walutowych, towarowych i wszelkich innych kontraktów pochodnych niewymienionych w lit. a), zawartych po dniu 31 sierpnia 2013 r. i do dnia 31 sierpnia 2014 r. włącznie – do końca drugiego dnia roboczego po dniu zawarcia kontraktu pochodnego;

e) w przypadku swapów akcyjnych, walutowych, towarowych i wszelkich innych kontraktów pochodnych niewymienionych w lit. a), zawartych po dniu 31 sierpnia 2014 r. – do końca pierwszego dnia roboczego po dniu zawarcia kontraktu pochodnego.

2. Kontrakt pochodny będący przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, zawarty z kontrahentem niefinansowym innym niż określony w art. 10 rozporządzenia (UE) nr 648/2012, musi zostać potwierdzony w możliwie najkrótszym terminie, w miarę możliwości drogą elektroniczną, a najpóźniej:

a) w przypadku swapów ryzyka kredytowego i swapów stóp procentowych zawartych do dnia 31 sierpnia 2013 r. włącznie – do końca piątego dnia roboczego po dniu zawarcia kontraktu pochodnego będącego przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym;

b) w przypadku swapów ryzyka kredytowego i swapów stóp procentowych zawartych po dniu 31 sierpnia 2013 r. i do dnia 31 sierpnia 2014 r. włącznie – do końca trzeciego dnia roboczego po dniu zawarcia kontraktu pochodnego będącego przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym;

c) w przypadku swapów ryzyka kredytowego i swapów stóp procentowych zawartych po dniu 31 sierpnia 2014 r. – do końca drugiego dnia roboczego po dniu zawarcia kontraktu pochodnego będącego przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym;

d) w przypadku swapów akcyjnych, walutowych, towarowych i wszelkich innych kontraktów pochodnych niewymienionych w lit. a), zawartych do dnia 31 sierpnia 2013 r. włącznie – do końca siódmego dnia roboczego po dniu zawarcia kontraktu pochodnego;

e) w przypadku swapów akcyjnych, walutowych, towarowych i wszelkich innych kontraktów pochodnych niewymienionych w lit. a), zawartych po dniu 31 sierpnia 2013 r. i do dnia 31 sierpnia 2014 r. włącznie – do końca czwartego dnia roboczego po dniu zawarcia kontraktu pochodnego;

f) w przypadku swapów akcyjnych, walutowych, towarowych i wszelkich innych kontraktów pochodnych niewymienionych w lit. a), zawartych po dniu 31 sierpnia 2014 r. – do końca drugiego dnia roboczego po dniu ich zawarcia.

3. W przypadku gdy transakcja, o której mowa w ust. 1 lub 2, zostaje zawarta po godz. 16.00 czasu lokalnego lub z kontrahentem znajdującym się w innej strefie czasowej, co uniemożliwia dokonanie potwierdzenia w wyznaczonym terminie, potwierdzenia dokonuje się w możliwie najkrótszym terminie, a najpóźniej w ciągu jednego dnia roboczego po terminie określonym, odpowiednio, w ust. 1 lub 2.

4. Kontrahenci finansowi posiadają niezbędną procedurę dotyczącą comiesięcznego zgłaszania właściwemu organowi wyznaczonemu zgodnie z art. 48 dyrektywy 2004/39/WE Parlamentu Europejskiego i Rady liczby niepotwierdzonych transakcji na instrumentach pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, o których mowa w ust. 1 i 2, które pozostają niepotwierdzone przez okres dłuższy niż pięć dni roboczych.

Wymagania EMIR dotyczące potwierdzeń kontraktów stosuje się zarówno do kontrahentów finansowych jak i niefinansowych (niezależnie, czy przekraczają oni próg clearingu).

Jedyną różnicą pomiędzy kontrahentami finansowymi i niefinansowymi są w tym zakresie wymagane terminy potwierdzeń kontraktów (odmiennie, niż np. w USA).

Terminy przewidziane w artykule 12 Rozporządzenia Nr 149/2013 mają charakter terminów maksymalnych.

Artykuł 12 ust. 3 tego rozporządzenia przewiduje w niektórych sytuacjach możliwość przedłużenia terminów, jednakże warto zwrócić uwagę, iż przepis nie uwzględnia przypadków, gdy biuro handlowe znajduje się w innej strefie czasowej niż siedziba podmiotu (w takich sytuacjach nie będzie można w pełni wykorzystać funkcjonalności tego rozwiązania).

Rozporządzenie Nr 149/2013 nie zawiera definicji „dnia roboczego”, którym posługuje się art. 12 określając terminy potwierdzeń kontraktów pochodnych. „Dzień roboczy” nie jest również zdefiniowany w spójny sposób przez pozostałe przepisy regulujące świadczenie usług finansowych na poziomie prawa UE.

W przypadku obrotu derywatami pomiędzy kontrahentami znajdującymi się w różnych jurysdykcjach kluczowe jest aby strony określiły, która jurysdykcja będzie decydująca dla wyznaczenia „dni roboczych”, jak również, która strefa czasowa wyznacza koniec „dnia roboczego”.

Europejska agencja ESMA w przedmiotowej materii zajęła stanowisko, iż dla celów obliczania terminów potwierdzeń kontraktów pochodnych powinny być liczone tylko dni, które są dniami roboczymi w jurysdykcjach obu kontrahentów.

Wątpliwości dotyczące art. 12 ust. 4 Rozporządzenia Nr 149/2013 dotyczące raportowania obowiązujących niepotwierdzonych kontraktów pochodnych

Odnośnie treści art. 12 ust. 4 Rozporządzenia Nr 149/2013 (wymogu posiadania procedury comiesięcznego zgłaszania ESMA liczby niepotwierdzonych transakcji na instrumentach pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, które pozostają niepotwierdzone przez okres dłuższy niż pięć dni roboczych) zgłoszono wątpliwość, iż wskazany okres pięciu dni roboczych jest w niektórych przypadkach krótszy niż maksymalny termin wyznaczony na potwierdzenie kontraktu pochodnego – np. siedem dni w art. 12 ust. 2 lit. d.

W tym zakresie jednak nie ma sprzeczności przy uwzględnieniu, iż kontrahenci finansowi powinni posiadać procedury pozwalające na:

1) zarejestrowanie wszystkich transakcji niepotwierdzonych dłużej niż przez pięć dni roboczych,

2) wygenerowanie raportu miesięcznego takich niepotwierdzonych transakcji za miesiąc poprzedni.

Taki raport miesięczny powinien być przesłany KNF lub ESMA na żądanie tych organów.

Termin pięciu dni roboczych wymieniony w art. 12 ust. 4 Rozporządzenia Nr 149/2013 należy liczyć od dnia, w którym kontrakt powinien być potwierdzony zgodnie z art. 12 ust. 1 i 2 Rozporządzenia.

Transakcje z podmiotami spoza Unii Europejskiej

Odrębna wątpliwość jest oparta o okoliczność, iż definicje „kontrahenta finansowego" oraz „kontrahenta niefinansowego" w rozumieniu EMIR są ograniczone do podmiotów z Unii Europejskiej i wydają się nie obejmować transakcji z podmiotami spoza UE. Prowadzi do niepewności co do zakresu stosowania wszystkich technik ograniczania ryzyka przewidzianych w EMIR, w tym dotyczących potwierdzania kontraktów pochodnych, w zakresie transakcji transgranicznych (na styku UE - kraje trzecie).

Redakcja art. 12 Rozporządzenia Nr 149/2013 wskazuje na wykluczenie podmiotów spoza Unii Europejskiej z jego zakresu mając na uwadze użycie zdefiniowanych w EMIR terminów „kontrahent finansowy" oraz „kontrahent niefinansowy".

Dalsze komplikacje mogą wynikać z faktu, iż EMIR nie nakłada na podmioty spoza UE żadnych zobowiązań do współpracy w zakresie dotrzymania wymaganych terminów potwierdzeń kontraktów pochodnych.

Europejska agencja ESMA odnosząc się do przedmiotowego zagadnienia wskazała, iż w sytuacji, gdy kontrahent z Unii Europejskiej zawiera transakcję z podmiotem z kraju trzeciego, kontrahent z Unii Europejskiej jest zobowiązany zapewnić, aby wymagania EMIR dotyczące kompresji były spełnione dla odpowiedniego portfela, nawet jeżeli kontrahent z kraju trzeciego nie podlega EMIR.

Tak więc problem jest niestety pozostawiony do rozwiązania na poziomie przedsiębiorstw.

Potwierdzenia transakcji ze szczególnymi rodzajami kontrahentów

Podobne trudności w zakresie w zakresie wdrażania wymagań EMIR dotyczących potwierdzeń kontraktów pochodnych mogą wystąpić u kontrahentów finansowych i kontrahentów niefinansowych, gdy zawierają derywaty z:

- kontrahentami w Unii Europejskiej, którzy nie są klasyfikowani jako kontrahenci finansowi lub kontrahenci niefinansowi np. osoby fizyczne oraz podmioty korzystające z przymiotu suwerenności, które nie są przedsiębiorstwami, które nie podlegają wymaganiom art. 11 EMIR,

- szczególnymi typami kontrahentów wymienionych w art. 1 ust. 4 i ust. 5 EMIR, które zostały zwolnione z wymagań art. 11 EMIR.

Inne kwestie

W odniesieniu do kontrahentów w różnych strefach czasowych pewne wątpliwości wyłoniły się na gruncie art. 12 ust. 3 Rozporządzenia delegowanego Nr 149/2013, który brzmi:

„3. W przypadku gdy transakcja, o której mowa w ust. 1 lub 2, zostaje zawarta po godz. 16.00 czasu lokalnego lub z kontrahentem znajdującym się w innej strefie czasowej, co uniemożliwia dokonanie potwierdzenia w wyznaczonym terminie, potwierdzenia dokonuje się w możliwie najkrótszym terminie, a najpóźniej w ciągu jednego dnia roboczego po terminie określonym, odpowiednio, w ust. 1 lub 2.”

Wątpliwości dotyczyły, w jakich okolicznościach postanowienie to może być stosowane a także, czy wymaganie terminowego potwierdzenia kontraktu dotyczy tylko oryginalnego derywatu, czy także późniejszych zmian (jak np. nowacja czy zmiany w wyniku kompresji portfela).

Precyzyjnego ustalenia wymaga także data początkowa, od której liczony jest termin na potwierdzenie kontraktu pochodnego.

W odniesieniu do kontrahentów zlokalizowanych w różnych strefach czasowych wyżej cytowany art. 12 ust. 3 Rozporządzenia 149/2013 stosuje się do transakcji zawartych po godzinie 16.00 czasu lokalnego jednego lub obu kontrahentów. Przepis ten wymaga aby potwierdzenie było dokonane w możliwie najkrótszym terminie, a najpóźniej w ciągu jednego dnia roboczego po upływie terminu, który by obowiązywał w zwykłym trybie.

ESMA wyjaśniła ponadto, iż wymaganie terminowego potwierdzenia kontraktu dotyczy każdego przypadku zawierania kontraktu pochodnego na rynku OTC, włączając w to przypadku nowacji czy kompresji uprzednio zawartych derywatów. Wymaganie to nie dotyczy rozwiązania kontraktu (termination), pod warunkiem, iż rozwiązanie to obejmuje wszystkie pozostające zobowiązania w odniesieniu do transakcji.

Datą początkową, od której liczony jest termin na potwierdzenie kontraktu pochodnego, jest data zawarcia transakcji, niezależnie od realizowanej procedury (w szczególności tryb elektroniczny, głosowy itp.).

Jeżeli transakcja jest zawarta telefonicznie w dacie T, początkowym dniem dla biegu terminu do potwierdzenia w trybie EMIR jest data T. Bez znaczenia jest kiedy strony zaczną wymieniać elektroniczne potwierdzenia zawartej transakcji w celu udokumentowania ważnie zawartego kontraktu pochodnego.

Wymagania EMIR w zakresie potwierdzeń kontraktów pochodnych obowiązują od 15 marca 2013 r.

Menu główne

Logowanie

EMIR

Raportowanie EMIR

Kompresja portfela wg Rozporządzenia EMIR

Procedury rozstrzygania sporów wg EMIR

Uzgadnianie portfeli jako technika ograniczania ryzyka kontraktów pochodnych wg rozporządzenia EMIR

Terminy potwierdzeń kontraktów pochodnych wg rozporządzenia EMIR