Słownik rynku energii
Ustawa o odnawialnych źródłach energii (OZE)
- Kategoria: Słownik rynku energii
Ustawa o odnawialnych źródłach energii reguluje system wsparcia dla wytwarzania energii i biogazu rolniczego w instalacjach odnawialnego źródłach energii, w tym zasady i warunki wykonywania działalności wytwórczej.
|
18 marca 2024 Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 18 marca 2024 r. w sprawie wymagań dotyczących sposobu obliczania, pomiarów i rejestracji ilości energii elektrycznej, ciepła i chłodu wytwarzanych w instalacjach odnawialnego źródła energii
29 września 2023
|
Na mocy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych Polska została zobowiązana do osiągnięcia minimum 15% udziału energii ze źródeł odnawialnych (OZE) w końcowym zużyciu energii brutto do 2020 r., w tym co najmniej 10% udziału energii odnawialnej zużywanej w transporcie (wymóg przeniesiony do Polityki energetycznej Polski do 2030 r. z 2009 r. oraz do Krajowego planu działania w zakresie energii ze źródeł odnawialnych z 2010 r.).
Wg projektu Krajowego planu na rzecz energii i klimatu na lata 2021-2030 opublikowanego przez Ministerstwo Energii w dniu 15 stycznia 2019:
- w 2017 r. udział energii ze źródeł odnawialnych w finalnym zużyciu energii brutto w Polsce wyniósł 11%,
- w ramach realizacji ogólnounijnego celu na 2030 r. Polska deklaruje osiągnięcie do 2030 r. 21% udziału OZE w finalnym zużyciu energii brutto (zużycie łącznie w elektroenergetyce, ciepłownictwie i chłodnictwie oraz na cele transportowe),
- do 2030 r. przewiduje się wzrost udziału OZE do ok. 27% w produkcji energii elektrycznej netto.
Deklarowanym celem ustawy o odnawialnych źródłach energii jest utworzenie stabilnego środowiska do wzrostu wytwarzania w sektorze odnawialnych źródeł energii.
Ustawa o odnawialnych źródłach energii z 2015 r. przyjmuje:
- system aukcyjny dla większości dominujących obecnie technologii OZE,
- rozwiązania przejściowe od systemu zielonych certyfikatów (w ustawie założono, że wytwórcy będą stopniowo migrować do nowego systemu aukcyjnego).
Przepisy regulujące zasady działania odnawialnych źródeł energii w Polsce były na przestrzeni lat istotnie przebudowywane, także aktualna ustawa z 2015 roku o odnawialnych źródłach energii była w okresie 2016 - 2018 poddawana wielokrotnym nowelizacjom. Początkowo obowiązywał system wsparcia w postaci obowiązku zakupu energii z OZE, natomiast system wsparcia wytwarzania energii elektrycznej z OZE w formie świadectw pochodzenia tzw. „zielonych certyfikatów” rozpoczął funkcjonowanie w Polsce 1 października 2005 r. W systemie zielonych certyfikatów:
- podmioty wytwarzające energię elektryczną ze źródeł odnawialnych są uprawnione do uzyskania certyfikatów (świadectw pochodzenia),
- podmioty określone w ustawie mają obowiązek zakupu świadectw w celu wykazania określonego udziału zielonej energii w swoim portfolio.
|
Modernizacja instalacji OZE - system wsparcia Wsparcie operacyjne instalacji OZE
Instrukcja Rozliczeń Ujemnego Salda (IRUS), strona www Zarządcy Rozliczeń S.A.
|
LinkiZ dniem 30 czerwca 2016 r. system zielonych certyfikatów został zamknięty dla nowych uczestników, natomiast obowiązuje nadal w stosunku do przedsiębiorców, którzy nabyli uprawnienia przed 1 lipca 2016 r. (wytwórcy OZE, którzy wytworzyli pierwszą energię elektryczną i uzyskali świadectwo pochodzenia, zgodnie z przepisami (art. 44 i nast.) ustawy z 2015 r. o odnawialnych źródłach energii mają prawo korzystać z systemu wsparcia bazującego na systemie świadectw pochodzenia przez okres 15 lat, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2035 r., przy czym okres ten liczy się od dnia wytworzenia po raz pierwszy tej energii, potwierdzonego wydanym świadectwem pochodzenia).Dotychczasowi beneficjenci systemu zielonych certyfikatów mają także możliwość przejścia do systemu aukcyjnego (nowego systemu wsparcia).
System aukcyjny wprowadzony został w 2016. W latach 2016-2017 aukcje przeprowadzono w bardzo ograniczonym zakresie, co wynikało - jak wskazano w Projekcie Polityki Energetycznej Polski PEP2040 w. 2.1 z 8 listopada 2019 - z braku zakończenia procesu notyfikacji mechanizmu wsparcia Komisji Europejskiej, z drugiej zaś miało na celu przetestowanie funkcjonowania systemu. W latach 2018 r. i 2019 przeprowadzono aukcje w pełnym, planowanym zakresie, obejmującym stosunkowo duże wolumeny energii elektrycznej. Na podstawie rozstrzygniętych aukcji w 2016, 2017 i 2018 r., sprzedano ponad 56,47 TWh energii elektrycznej z OZE.
W 2018 r. dokonano szczególnie istotnych zmian w przepisach ustawy z 2015 r., w szczególności:
1. wprowadzono system wsparcia feed-in-tariff (FIT) przeznaczony dla wytwórców energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w małej instalacji lub w mikroinstalacji, którzy sprzedają lub będą sprzedawać niewykorzystaną energię elektryczną do sprzedawcy zobowiązanego,
2. wprowadzono system wsparcia feed-in premium (FIP) przeznaczony dla wytwórców energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii w instalacji odnawialnego źródła energii, o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 1 MW, którzy sprzedają lub będą sprzedawać niewykorzystaną energię elektryczną do wybranego podmiotu innego niż sprzedawca zobowiązany,
3. wprowadzono podział systemu aukcyjnego na tzw. koszyki,
4. doprecyzowano lub dodano nowe definicje: biomasy, biomasy pochodzenia rolniczego, biopłynów, biowęgla, dedykowanej instalacji spalania biomasy, drewna energetycznego, hybrydowej instalacji OZE, instalacji OZE, małej instalacji (w zakresie zwiększenia parametru łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej ‒ obecnie mniejszej niż 500 kW), mikroinstalacji (w zakresie zwiększenia parametru łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej – obecnie do 50 kW), modernizacji, spółdzielni energetycznej, stałej ceny zakupu oraz uchylono definicję biomasy lokalnej,
5. wprowadzono obowiązek sprawozdawczy OSD dotyczący mikroinstalacji oraz obowiązek Prezesa URE sporządzenia na tej podstawie zbiorczego raportu,
6. uchylono przepisy dotyczące:
- wymogu uzyskania koncesji dla koordynatora klastra energii lub wpisu koordynatora klastra energii do rejestru;
- stosowania do koordynatora klastra energii przepisu art. 9d ustawy ‒ Prawo energetyczne w zakresie dotyczącym przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo w rozumieniu przepisów prawa energetycznego,
7. doprecyzowano przepisy dotyczące działalności wykonywanej w formie spółdzielni energetycznej w tym zakres i obszar działania oraz warunki jakie musi spełniać spółdzielnia energetyczna,
8. wprowadzono nowe reguły kumulacji pomocy inwestycyjnej,
9. rozszerzono obowiązki sprzedawcy zobowiązanego w związku z wprowadzeniem systemu FIT,
10. zapewniono ciągłość świadczenia usług sprzedawcy zobowiązanego w sytuacji, w której sprzedawca zobowiązany przestaje pełnić swoją funkcję w trakcie roku, na który został wyznaczony bądź w przypadku braku wyznaczenia takiego sprzedawcy zobowiązanego,
11. wprowadzono zasadę pokrywania kosztów bilansowania handlowego dla instalacji OZE o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej mniejszej niż 500 kW przez sprzedawcę zobowiązanego.
Nowelizacja z dnia 19 lipca 2019 r. (opublikowana w Dzienniku Ustaw pod poz. 1524 w dniu 14 sierpnia 2019):
1. rozszerza definicję prosumenta energii odnawialnej na małe i średnie przedsiębiorstwa w zakresie produkcji energii z mikroinstalacji;
2. doprecyzowuje zasady stosowania tzw. instrumentu „opustów” w tym w szczególności obejmuje tym instrumentem prosumentów energii odnawialnej będących przedsiębiorcami;
3. wprowadza możliwość sprzedaży energii elektrycznej przez wytwórców dysponujących mikroinstalacjami na zasadach innych niż sprzedawca zobowiązany;
4. doprecyzowuje zasady przyłączania mikroinstalacji na podstawie zgłoszenia;
5. precyzuje zasady umożliwiających budowę mikroinstalacji, dla których nie będzie potrzebne uzyskiwanie decyzji o pozwolenia na budowę dla instalacji do 50 kW.
W zakresie zasad przyłączania do sieci elektroenergetycznej mikroinstalacji ustawa wymaga wprowadzenia zamkniętego katalogu elementów wchodzących w skład zgłoszenia, celem ustandaryzowania praktyk stosowanych w tym zakresie przez poszczególnych operatorów systemu dystrybucyjnego. Szczegółowe zasady przyłączania mikroinstalacji do sieci elektroenergetycznej będą określane w rozporządzeniu wydawanym przez ministra właściwego do spraw energii w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw gospodarki.
Ze względu na rozbieżności judykatury wprowadzono również jasne uregulowanie, że urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł nie stanowią urządzeń infrastruktury technicznej w rozumieniu art. 61 ust. 3 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Powyższe oznacza, że przy ustalaniu warunków zabudowy dla instalacji OZE nie będzie wymagane spełnienia zasady dobrego sąsiedztwa oraz warunku dostępu do drogi publicznej.
|
Najistotniejsze zmiany w ustawie o OZE w 2019 r.
(na podstawie Sprawozdania z działalności Prezesa URE w 2019 r., Urząd Regulacji Energetyki, maj 2020, s. 26, 27)
1) rozszerzenie definicji prosumenta energii odnawialnej poprzez objęcie pojęciem prosumenta energii odnawialnej nowych kategorii odbiorców końcowych, w tym w szczególności przedsiębiorców, dla których wytwarzanie energii elektrycznej nie stanowi przedmiotu ich przeważającej działalności gospodarczej regulowanej przepisami wydanymi na podstawie art. 40 ust. 2 ustawy o statystyce; 2) doprecyzowanie zasad stosowania tzw. instrumentu „opustów”, w tym w szczególności poprzez: a) objęcie tym instrumentem prosumentów energii odnawialnej będących przedsiębiorcami w związku ze zmianą definicji prosumenta, b) określenie, że zgromadzona przez danego prosumenta nadwyżka z danego okresu rozliczeniowego przechodzi na kolejne okresy w sposób umożliwiający rozliczenie nadwyżek zgromadzonych w okresie letnim na potrzeby deficytu przypadającego na okres zimowy; 3) wprowadzenie możliwości sprzedaży energii elektrycznej przez wytwórców dysponujących mikroinstalacjami na zasadach innych niż sprzedawca zobowiązany; 4) doprecyzowanie zasad przyłączania mikroinstalacji na podstawie zgłoszenia, w tym wprowadzenie upoważnienia ustawowego do wydania w tym zakresie rozporządzenia; 5) doprecyzowanie zasad umożliwiających budowę mikroinstalacji, dla których nie będzie potrzebne uzyskiwanie decyzji o pozwoleniu na budowę (instalacje do 50 kW); 6) określenie do 31 grudnia 2039 r. maksymalnego terminu, w jakim możliwe będzie, przez okres 15 lat, uzyskiwanie przez wytwórców wsparcia na podstawie ustawy OZE; 7) zmiany w zakresie spółdzielni energetycznych: a) modyfikacja przesłanek uzyskania statusu spółdzielni energetycznej, b) umożliwienie korzystania z instrumentu „opustów” przez spółdzielnie energetyczne, które będą wytwarzać energię elektryczną w celu jej zużycia na własne potrzeby z możliwością częściowego „zmagazynowania” wprowadzonych nadwyżek energii elektrycznej poprzez dokonanie odpowiedniego rozliczenia przez sprzedawcę energii, c) zmiany w zakresie umów stosowanych przez sprzedawców dokonujących „opustu”, celem ułatwienia dokonywania wzajemnych rozliczeń, d) wprowadzenie wykazu spółdzielni energetycznych; 8) zmiany w zakresie systemu wsparcia FIT/FIP: a) rozszerzenie katalogu o instalacje wykorzystujące biomasę do wytwarzania energii elektrycznej w instalacji OZE, b) doprecyzowanie zakresu dokumentacji składanej wraz z deklaracją o zamiarze sprzedaży niewykorzystanej energii elektrycznej po stałej cenie zakupu, c) wprowadzenie możliwości modyfikowania deklaracji w zakresie mocy zainstalowanej instalacji oraz ilości energii elektrycznej, d) zwiększenie poziomu ceny referencyjnej do 95% dla mikro- i małych instalacji; 9) zmiany w zakresie systemu aukcyjnego OZE: a) doprecyzowanie brzmienia regulacji, dotyczącej uprawnień wytwórców do uczestnictwa w aukcji (art. 72a), b) wydłużenie możliwego wieku urządzeń montowanych w instalacjach OZE uczestniczących w aukcjach „dla nowych instalacji” z okresu 36 do 42 miesięcy, c) usunięcie wymogu przedstawienia prawomocnej decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla projektowanej instalacji OZE oraz wypisu i wyrysu z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, przy wydawaniu zaświadczeń o dopuszczeniu do aukcji, d) rozszerzenie wymogów formalnych oferty o wskazanie planowanej daty rozpoczęcia okresu, w którym wytwórca będzie korzystać z aukcyjnego systemu wsparcia, jak również planowanej ilości energii do sprzedaży w ramach systemu aukcyjnego, e) umożliwienie uczestnikowi aukcji przeprowadzenia aktualizacji oferty w zakresie dotyczącym planowanej daty rozpoczęcia okresu korzystania z aukcyjnego systemu wsparcia lub alokacji energii do poszczególnych lat wskazanych w ofercie oraz mocy zainstalowanej instalacji; 10) modyfikacja zasady rozliczenia dodatniego salda poprzez wskazanie, że zwrot dodatniego salda nie powinien przekroczyć wysokości wypłaconego ujemnego salda wytwórcy; 11) wprowadzenie przepisów wzmacniających mechanizm gwarancji pochodzenia mających na celu wzmocnienie wiarygodności polskich gwarancji pochodzenia i ich uznawanie na zasadzie wzajemności w obrocie z innymi państwami członkowskimi Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej, państwami członkowskimi Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub państwami członkowskim Wspólnoty Energetycznej; 12) określenie maksymalnej ilości energii elektrycznej i jej wartości przeznaczonej do sprzedaży w aukcjach na 2019 r. |
Warto odnotować także, iż oprócz ustawy o odnawialnych źródłach energii istotnym elementem umożliwiającym rozwój energetyki prosumenckiej była nowelizacja ustawy - Prawo energetyczne - tzw. „mały trójpak” z 2013 r. - przed jego przyjęciem nawet niewielkie instalacje odnawialnego źródła energii uczestniczące w systemie wsparcia były traktowane przez przepisy jako „zawodowe” źródła energii podlegające procedurze koncesyjnej.
Zmiany ustawy o odnawialnych źródłach energii w 2020 r.
Celem opublikowanego w dniu 4 sierpnia 2020 projektu ustawy o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw jest m.in. ograniczenie obowiązków koncesyjnych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą w zakresie małych instalacji, przez podniesienie progu łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej lub mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu instalacji odnawialnego źródła energii określonych jako małe instalacje.
Projektowana regulacja ma na celu zniesienie obowiązku uzyskiwania koncesji dla instalacji OZE o mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 1 MW (aktualnie obowiązek uzyskania wpisu do rejestru wytwórców energii w małej instalacji dotyczy instalacji o mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 50 kW i mniejszej niż 500 kW natomiast obowiązek uzyskania koncesji obciąża instalacje od mocy zainstalowanej 500 kW i powyżej).
Zgodnie z Oceną Skutków Regulacji (OSR) drugim istotnym zagadnieniem dla tego projektu jest potwierdzenie na poziomie ustawy dotychczasowej praktyki dotyczącej sposobu określania łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej instalacji odnawialnego źródła energii (OZE). Ma to jeszcze większe znaczenie w kontekście perspektywy zmiany kwalifikacji obowiązku - z koncesyjnego na rejestrowy - dla wytwórców energii z OZE z kilku tysięcy instalacji. Zatem projekt dokonuje ujęcia w przepisach jednego z kluczowych elementów (parametrów) systemu aukcyjnego, to jest właśnie „mocy zainstalowanej elektrycznej” danej instalacji, determinującej choćby udział we właściwym koszyku aukcyjnym.
Trzecim obszarem zmian jest przedłużenie maksymalnego okresu:
1) obowiązywania mechanizmu rozliczeń „opustu” w ramach systemu prosumenckiego;
2) obowiązku zakupu niewykorzystanej energii elektrycznej przez mikroinstalacje OZE działające poza systemem prosumenckim;
3) obowiązku zakupu niewykorzystanej energii elektrycznej po stałej cenie albo prawa do dopłaty do ceny rynkowej energii elektrycznej w ramach systemów FIT oraz FIP;
4) obowiązku zakupu energii elektrycznej po stałej cenie albo prawa do dopłaty do ceny rynkowej energii elektrycznej w ramach systemu aukcyjnego
- do dnia 30 czerwca 2045 r.
OSR wyjaśnia, iż przedłużenie możliwości udzielenia pomocy publicznej w ramach mechanizmów określonych w pkt 3 i 4 liczy się nie maksymalnym terminem realizacji zawartego w nim obowiązku, a maksymalnym terminem udzielenia pomocy publicznej. Termin ten został określony w art. 92 ust. 1 i 5 ustawy. Stąd zgodnie z projektowaną zmianą maksymalny termin udzielenia pomocy publicznej w ramach systemu aukcyjnego oraz systemów FIT i FIP z „30 czerwca 2021 r.” przedłuża się do „30 czerwca 2026 r.”, czyli o 5 lat. Zaprezentowane przedłużenie, jakkolwiek zgodne z zasadami przedłużenia okresu obowiązywania lub rozszerzenia zakresu istniejących programów przewidzianymi w Komunikacie Komisji - Wytyczne w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią w latach 2014-2020 (Dz. U. C 200 z 28.06.2014, str. 1—55), wymaga przeprowadzenia dodatkowych działań. Warunkiem możliwości zastosowania ww. przepisów jest uzyskanie pozytywnej decyzji Komisji Europejskiej o zgodności pomocy publicznej przewidzianej w tych przepisach z rynkiem wewnętrznym albo uznania przez Komisję Europejską, że zmiany w tych przepisach nie stanowią nowej pomocy publicznej. Projekt w przepisach przejściowych przewiduje regulację zawieszającą stosowanie ww. zmienianych przepisów.
Czwartym zagadnieniem regulowanym przez projekt zmian z 4 sierpnia 2020 r. jest określenie długoterminowego harmonogramu udzielania wytwórcom OZE wsparcia obejmującego jako punkt odniesienia cztery kolejne lata. Cel ten osiągnięto przez wprowadzenie delegacji ustawowej do wydania rozporządzenia określającego ilości i wartości energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii, które mogą zostać sprzedane w drodze aukcji w latach kalendarzowych 2022–2026. Ilość i wartość nie będą mogły zostać zmniejszone. Wg OSR powyższe tworzy przewidywalne ramy rozwoju sektora OZE w następnych latach w ramach wydłużenia okresu obowiązywania systemu aukcyjnego dla wytwórców energii z OZE i ma na celu zapewnienia stabilnej perspektywy inwestycyjnej.
Zmiany ustawy o odnawialnych źródłach energii w sierpniu 2023 r.
1 października weszła w życie nowelizacja ustawy o OZE, która implementuje do polskiego prawa kolejną część dyrektywy RED II dotyczącej wspierania OZE - zarówno na rynku energii elektrycznej, jak i rynku ciepła. W dniu 31 sierpnia 2023 ustawa z dnia 17 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii oraz niektórych innych ustaw została ogłoszona w Dz.U. 2023 poz. 1762.
Ustawa wprowadza istotne zmiany w szczególności w takich obszarach jak:
- wsparcie operacyjne instalacji OZE,
- modernizacja instalacji OZE - system wsparcia,
- biometan,
Inne zmiany, jakie wprowadza nowelizacja ustawy o OZE, to m.in.:
- zmiana definicji hybrydowej instalacji OZE;
- modyfikacja systemu wsparcia ciepła wytwarzanego w instalacjach OZE;
- rozszerzenie zakresu kontroli przeprowadzanych przez Prezesa URE na podstawie ustawy OZE;
- rozszerzenie zakresu obowiązków sprawozdawczych względem Prezesa URE;
- monitorowanie umów typu PPA (Power Purchase Agreement);
- modyfikacja przepisów dotyczących nakładania przez Prezesa URE kar pieniężnych - rozszerzenie katalogu przepisów sankcyjnych;
- ustanowienie Krajowego Punktu Kontaktowego ds. OZE, który będzie prowadzony przez ministra właściwego ds. klimatu.